مکان‌یابی فضاهای سبز با استفاده از جی ای اس در شهر بجستان 

بخشی از متن:

وضعيت طبيعي شهرستان بجستان

موقعيت شهرستان

بجستان يكي از شهرستان هاي خراسان رضوي است كه در جنوب استان ودر كريدور ارتباطي با استانهاي جنوبي ، مركز و شرقي كشور واقع شده است .  عرض جغرافيايي  34 درجه و 15 دقيقه تا 34در جه و 5 دقيقه شمالي و طول جغرافيايي57 درجه و 34 دقيقه تا 58درجه و 34 دقيقه شرقي موقعيت رياضي شهرستان مي باشد. وسعت اين شهرستان  4/4704 كيلومترمربع است . 

شهر بجستان در ارتفاع 1250 متري از سطح دريا مركز شهرستان بجستان بوده و ارتفاع شهرستان از 2578متر در كوه سياه تا 700 متر در اطراف روستاي سردق تغيير مي كند . 

حدودجغرافيايي شهرستان بجستان از شمال به شهرستان خليل آباد و مه ولات و از مغرب به بشرويه و از شرق به گناباد و از جنوب به فردوس محدود مي شود

بجستان داراي موقعيت استراتژيكي و با اهميتي است كه از ابعاد مختلف قابل توجه و بررسي است .  از نظر طبيعي داراي دو طبيعت كوهستان و كوير است كه اين دو طبيعت هر كدام شرايط خاص و امتيازات ويژه اي را مهيا كرده اند . كوهستانهاي نيمه جنوبي در افزايش بارش و تعديل دما و تشكيل چشمه و خاك حاصلخيز و بالطبع افزايش سكونتگاههاي انساني و تراكم جمعيت تاثير داشته و اراضي كويري نيمه شمالي بدليل اينكه شيب عمومي منطقه جنوب خراسان رضوي به اين جهت است آبهاي سطحي و زير زميني كل منطقه را به اين سمت هدايت كرده است امكان  تجمع و ذخيره منابع آبي گسترده را فراهم نموده و اين پديده در توسعه كشاورزي و كسب درآمد شهرستان تاثير بسزايي داشته است . 

از نظر ارتباطي بجستان داراي موقعيت ممتاز و ويژه اي در جنوب خراسان رضوي است . قرار گيري در مسير عبور راههاي ارتباطي مهم شرق كشور شرايط برجسته ارتباطي را براي بجستان فراهم كرده است . اين شهرستان در مسير عبور تمام استانهاي مركزي – جنوبي و شرقي كشور به مشهد مقدس و نيز در مسير عبور تمام شهرها و استانهاي شرقي به تهران مي باشد . علاوه بر اين راه آهن مشهد به بافق كه كريدور ريلي شرق كشور محسوب مي شود و سرخس در مرزهاي شمالي تا بندرعباس در مرزهاي جنوبي را به هم ارتباط مي دهد  از بجستان مي گذرد. 

مطالعه نقشه هاي طبيعي سازمان جغرافياي و نقشه 1:250000 زمين شناسي منطقه و نيز بررسيهاي محلي نشان دهنده اين است كه بخش بجستان از دو قسمت كوهستاني و دشت و بيابان تشكيل شده است. بلندترين نقطه آن كوه سياه با 2578 متر ارتفاع در جنوب غربي شهرستان و پست ترين نقطه آن در حاشيه كوير در شمال غربي 796 ارتفاع دارد .

رشته كوههاي اين منطقه بخشي از سيستم آلپ – هيماليا را تشكيل مي دهند و شكل گيري آنها حاصل همگرايي پهنه هاي قاره اي اوراسيا ، هند و عربستان است . 

حركت پيوسته پهنه هاي هند و عربستان به سوي پهنه پايدار اوراسيا ، كه تا به امروز با باز شدن درياي سرخ ادامه پيدا كرده است ، موجب بسته شدن اقيانوس تتيس و برخورد خرده قاره هائي همچون بلوك لوت و ايران مركزي به صفحه اوراسيا و در نتيجه ، پيدايي تنش در اين منطقه شده است . جابجايي پهنه افغانستاندر ارستاي گسل امتدادلغز هرات نيز به همين سان توجيه شده است . 

چنان كه گفته شد اين ناحيه با ديگر زونهاي ساختاري ايران مركزي و البرز در دوران پالئوزوئيك حوضه رسوبي واحدي را تشكيل مي داده همگان در پلاتفرم ايران مركزي جاي داشته اند . بخش عمده سنگهاي كوههاي اين منطقه را مجموعه اي از سنگهاي آتشفشاني پديد آورده اند كه متعلق به دوران سنوزوئيك هستند .

گدازه هاي تشكيل دهنه اين سنگها بر روي رسوبات متعلق به كربونيفر و ژوراسيك جريان يافته اند . سنگهاي ياد شده توسط سنگهاي آذرين با تركيبي در حد گرانيت تا گرانوديوريت تحت تاثير قرار گرفته اند . دگرگوني حاصل از تاثير گرانيت همزمان و پس از تكاپوي آتشفشاني در سنگهاي ژوراسيك شامل چند مرحله است و اثرات آن به شكل ايجاد شيستوزيته در سنگهاي خاور منطقه ديده مي شود . 

چين ها در اين منطقه اغلب از نوع مايل و برگشته بوده و جهت برگشتگي آنها به سمت جنوب است . بيشترين استرس انقباضي از سوي ( شمال باختري – جنوب خاوري ) است .

شهرستان بجستان به سبب وسعت و گستردگي داراي تنوع جغرافيايي و اقليمي متفاوتي است . دو بخش عمده كوهستاني و دشت هر كدام شرايط خاصي از طبيعت و آب و هوا را براي ساكنان بوجود آورده اند . بلندترين نقطه شهرستان در ارتفاعات كوه سياه با 2578 آب و هوايي كوهستاني و سرد را موجب شده است و دشت هاي كم ارتفاع بخش شمالي شهرستان آب وهوايي گرم و خشك را پديد آورده است .  

الف: قسمت كوهستاني :

قسمت كوهستاني شامل مناطق وسيعي از مركز و جنوب شهرستان را شامل شده و كوههايي با ارتفاع 1100 تا بيش از 2500 متر در اين بخش استقرار يافته اند . افزايش بارندگي و تعديل دما در اقليم كويري و خشك جنوب خراسان ارمغان رشته كوههاي جنوبي شهرستان است . 

- ارتفاعات جنوبي :

اين ارتفاعات به صورت دو رشته موازي در جنوب شهرستان كشيده شده است و دره اي خوش آب و هوا را ايجاد كرده اند كه شهر بجستان در منتهي اليه شمالي اين دره استقرار يافته است و هر چه از بجستان به سمت جنوب و در امتداد اين دو رشته كوه حركت كنيم تغيير و تعديل دما را به خوبي احساس مي كنيم . 

در جنوب شرقي اين منطقه كوههاي آهنگ بصورت دو رشته موازي با جهت شمال غربي ـ جنوب شرقي كشيده شده اند كه رشته غربي با كوههاي گرگ كوه و جزين و رشته شرقي با كوههاي كلات ، كوه زرد و مير ماهي منطقه بجستان را از فردوس و گناباد جدا نموده است . بلندي اين رشته كوهها بطرف شما ل كاهش پيدا كرده است و در مركز منطقه بجستان بصورت كوههاي نه چندان مرتفع چون زهيلي با 1107 متراسي با 1222 متر كمر بزرگ با 1429 متر ارتفاع از سطح دريا رخنمون دارند كه اثر چنداني بر اقليم محيط ندارند .

- ارتفاعات شمالي :

اين ارتفاعات به صورت پراكنده و كم ارتفاع در نيمه شمالي شهرستان واقع شده اند و ارتفاع آنها كمتراز 1500متر بوده و نقشي در اقليم منطقه ندارند .امروزه اين كوهها تماما به عنوان معادن سنگ تزييني ساختمان مورد بهره برداري قرار گرفته است و توليدات اين معادن در ايران و كشورهاي مختلف به فروش مي رسد . 

ب ـ دشتها و پستي ها 

در اغاز دوره ژوراسيك در سراسر ايران مركزي شرايط گسترش دريائي كم ژرفا پديدار بوده است كه در آن نهشته هاي شيلي و ماسه سنگي و گاهي آهكي ميان لايه پديد مي آمده اند .سنگهاس اغلب نازك لايه بشدت چين خورده اين دوره كه تنهاي به سبب وجود آثار فسيل و نداشتن لايه هاي كوارتزيت سفيد رنگ از نهشته هاي سازند سردر قابل تفكيك اند ، به رنگ سبز،  خاكستري تيره تا سياه است و عدسيهايي از سنگ آهك با خود همراه دارند .

شهرستان بجستان از جهت وضع طبيعي و ساختمان زمين متشكل از يك دشت مهم بجستان -  يونسي است كه مهمترين و وسيعترين دشت مي باشد .كاهش ارتفاع كوهها از جنوب شرق به طرف شمال غربي به دشتهاي پهناور منطقه و در نهايت به كوير نمك منتهي مي گردد.از شمال به كال شور و دشت فيض آباد از شرق به شكسته مياندهي از جنوب به كوههاي كبوتر. مهمني و ريگي و از غرب به نمكزار هاي كوير نمك ختم مي شود . وسعت كل اين دشت 1545 كيلو متر مربع است و چون نعل اسبي دشت بجستان و كوههاي اطراف آن را در بر گرفته است . و به خاطر وجود اين ارتفاعات پراكنده شيب عمومي آن در نقاط مختلف متغيير است شيب عمومي از جنوب به شمال و قسمتي از جنوب شرقي به شمال غربي امتداد دارد .از ديگر دشتهاي منطقه بجستان مي توان به دشت بجستان با 950 كيلو متر مربع وسعت ، دشت قاسم آباد در غرب و دشتهاي مرنديز و سردق در شمال و شمال غربي اشاره نمود كه تمام آنها به كوير منتهي ميگردند .